Deku Lesono / Lesson Ten

Lesson | Exercises

Kiom:  how much/many
Iom:   some

voli:  to want
doni:  to give
nidi:  to need
aski:  to ask
horo:  hour

Kio tago esan hodio? Mia spozino askin.
Hodio esan merkredo. Respondin mi.
Kioma horo esan? (What time is it?)
Esan la oku (horo).
Mi devan iri al la paneyo (bakery). Cu yi deziran akompani mi?.
Certe (certainly). Kum plezuro! (pleasure)
La panisto salutin mu afable. Guda morno!
Kiom kostan la pano? (How much is the bread?) Mia spozino askin.
Un kilo kostan bi pesos. Kiom da pano yi nidan?
Mi nidan bi kilos. Mi anke aceton tio kako (cake).
La kako kostan kwin pesos.
Ne, mi nur volan iom (a little)
Cu yi ne volan aceti biskitos (biscuits)?.
Yes, bonvolez doni al mi un kilo.
La panisto farin la kalkulo (bill). Mu pagin ay foririn (for: out; iri: go) (go out).
Danko! Dirin la panisto.
Til revido! (see you later!) Mu respondin.

Note: "da" (of) is used after a word that indicates quantity or measurement. Examples: Bi kilos da pano. Tri litros da vino.

Kiom kostan la tagmanjo en tio manjeyo?. Ji kostan dek pesos.
Kiom kostan tio postkarto? Ji kostan siksdek cendos (cents).
Kiom kostan tio golda kloko ? Ji kostan bi cent dolaros.
Kioma horo esan? (What time is it?)
Esan la unu horo. (It's one o'clock).
At midday we can say:   Esan la dek-biu or Esan midtago (noon).
At midnight we can say: Esan la bidek-kwaru or Esan midnokto (midnight).

Xi havan bela kloketo (watch) .
La disyuna mistulo havan poketokloko (pocket watch).
La wakokloko (alarm clock) wakan mu.
La murokloko (wall clock) esan sur la muro (wall).

Kio ajo yi esan?   How old are you? (ajo: age)
Kiom yeros yi esan?  Same meaning as above

Conditional Tense
The ending "-uz" indicates that the action might take place if a condition is met.

If mi esuz rica, mi traveluz al Europo.
If I were rich, I would travel to Europe.

If xi havuz monio(money), xi ne devuz labori.
If hi esuz ministro, hi havuz multa sekretarios.
Kio yi faruz en Europo?. Mi vizituz la muzeos.
Kio yi skribuz if yi esuz poemisto?. Mi skribuz bela poemos.
Kio yi faruz if yi esuz pentristo?. Mi pentruz landskapos (landscapes)

Suffix -ac-: Designates a concrete object, a thing made of the substance of the original word. The stuff of. Examples:

manji:    to eat
manjaco:  food
trinki:   to drink
trinkaco: a drink
pentri:   to paint
pentraco: a painting
nova:     new
novaco:   a novelty

Mi esan dissata (hungry). Mi aceton manjaco.
Mi soifan (thirsty). Mi volan trinkaco.
If yi deziran vidi la pentracos de fama pentristos, yi devan viziti tio muzeo.
Kio hi havan en tio bago (bag)? Hi havan valua acos (stuff).
Cu yi trinkon wiskio (whiskey)? Danko, mi ne trinkan alkoholacos (alcoholic drinks).

novos: news

Hi sercan (looks for) la jurnalo. Hi deziran legi la novos.
Kial xi ploran? Xi ricevin mala novos.

La sezonos The seasons

printempo: spring
somero:    summer
awtuno:    autumn
wintro:    winter

Kio sezono esan la most warma?           Somero esan la most warma sezono.
Cu yi aman (like) la wintro?             Ne, car ji esan tre diswarma.
Kio yi pensan pri la printempo?          Mi pensan ke ji esan la most bela sezono.
Cu yi travelan dum la somero?            Yes, mi iran al la montaro (mountains).
Cu yi ciam (always) iran al la montaro?  Ne, kelkfoye (sometimes) mi iran al la marbordo (beach).